Başrolde Mimarlık: Yeşilçam Filmlerinde Mekân ve ModerniteUmut Şumnu
Modern mimarlık ve sinema, yaklaşık aynı zamanlarda ortaya çıkan iki üretim olarak her zaman ortak, doğurgan bir ilişki içinde olmuştur. Sinema filmleri, mekânın kavranmasından kurgulanmasına, üretiminden sunulmasına kadar pek çok aşamada modern mimarlar için esin kaynağıdır. Benzer şekilde, modern mimarlık da sinemacılar için yansıtılmak istenen anlatının nesnelleşmesi yönünde en önemli araçlardan biri olarak görülmüştür. Son yıllarda modern mimarlık ve sinema arasındaki ilişki, modern mimarlık, tasarım ve sanat tarihi araştırmalarında da giderek önem kazanmaktadır. Sinema filmleri, yıkılmış olan modern mimarlık eserlerinin belgelenmesinde, hâlâ ayakta duran yapıların korunması, özgün durumlarının ve zaman içindeki değişimlerinin gözlemlenmesi için önemli veriler sunmaktadır. Fiziki belgelemeye sunduğu katkı yanında, sinema filmlerinin diğer bir önemi de bu yapıların kullanım ve ânı değerine ilişkin söyledikleridir. Sinema filmleri sunduğu hareketli görüntülerle, mimarlık tarih yazımının durağan ve ‘sessiz’ imgelerinden farklılaşır ve modern mimarlık mirasının sadece nasıl gözüktüğüne değil, aynı zamanda sosyal ve kültürel anlamda nasıl kullanıldığı, kentsel yaşama nasıl bir izler bıraktığı ve kolektif bellekte nasıl hatırlandığı üzerine de birçok şey ortaya koyar. Bu kapsamda, Türkiye bağlamında modern mimarlık mirasının araştırılması, belgelenmesi ve korunması için Türk filmlerinin önemli bir kaynak olduğu dile getirilebilir. Özellikle 1950’li yıllardan sonra çekilen Türk filmleri, her geçen gün daha da fazla yitirdiğimiz modern mimarlık mirasımıza ilişkin bizlere çok fazla veri sunar.
Umut Şumnu
Doç. Dr.
1978 yılında Ankara’da doğdu. Lisans ve yüksek lisans derecelerini Bilkent Üniversitesi Güzel Sanatlar, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi, İçmimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü’nde tamamladı. 2012 yılında Between Being and Becoming: Idenity, Question of Foreignness and the Case of the Turkish House (Varlık ve Varoluş Arasında: Kimlik, Yabancı Sorunsalı ve Türk Evi Olgusu) başlıklı teziyle doktora derecesi aldı. Genel olarak, mimarlık, sanat ve tasarım tarihi, kuramı ve eleştirisi; mimarlık ve felsefe ilişkisi üzerine çalışıyor. Birçok uluslararası ve ulusal dergide makaleleri yayımlandı. Birçok kitapta bölüm yazarlığı yaptı. Kitabevi Yayınları’ndan Mimarlar ve Apartmanları: Ankara’da Konut/Barınma Kültüründen Örnekler adıyla bir kitap yayınladı. 2023 yılında b.kitap'tan çıkan Çizgilerle Türkiye'de Modern İç Mekan ve Everest yayınlarından çıkan Başrolde Mimarlık: Yeşilçam Filmlerinde Mekan ve Modernite kitabını yayına hazırladı. Ankara Apartmanları belgesellerinin bilimsel danışmanlığını yaptı. Halen Başkent Üniversitesi ve TED Üniversitesi’nde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır. Verdiği Tasarım Stüdyosu, Mobilya Tarihi, Mobilya Tasarımı, Mekân Kültürü, Mimarlık ve Felsefe, Mimarlıkta Kuram ve Eleştiri gibi derslerin yanında, birçok çevirisi, katalog metni, iç mimarlık uygulamaları, sergilemeleri var.